ශාකමය කිරි යනු පෙනුමෙන් කිරි වලට සමාන ශාක වලින් සාදන ලද පානයකි. සත්ත්ව කිරි වෙනුවට නිර්මාංශ විකල්පයක් ලෙස ශාක පදනම් වූ කිරි පරිභෝජනය කරයි. සත්ත්ව කිරි හා සසඳන විට ශාක පදනම් වූ කිරි ක්‍රීම් ගතියකින් යුක්තය. ශාක කිරි නිෂ්පාදනය සඳහා විවිධ ශාක භාවිතා වේ.
පාරිභෝගිකයින්, ආහාර සහ බීම නිෂ්පාදකයින් ශාක මත පදනම් වූ කිරි වැනි ශාක මත පදනම් වූ ආහාර සඳහා වැඩිවන ඉල්ලුමට සාර්ථකව මුහුණ දීම සඳහා ඔවුන්ගේ ව්‍යාපාර වර්ධනය කිරීම සඳහා විවිධ සංවර්ධන සහ උපාය මාර්ගික තීරණ ගනිමින් සිටී.
මේ අනුව, වෙළෙඳපොළේ ඇති හොඳම ශාක මත පදනම් වූ කිරි විකල්පයන් ලෙස ඕට්ස් කිරි, ආමන්ඩ් කිරි, සෝයා කිරි, පොල් කිරි, සහල් කිරි, මැකඩමියා කිරි, ක්විනෝවා කිරි, cashew milk, සූරියකාන්ත කිරි, sesame milk, banana milk සහ අර්තාපල් කිරි දැක්විය හැකිය.
• ඕට්ස් කිරි
ඕට්ස් කිරි වල තන්තු සහ බීටා-ග්ලූකන් ඉහළ මට්ටමක පවතින අතර එය ශරීරයේ කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම අඩු කිරීමට උපකාරී වන අතර බඩවැලේ ජෙල් සාදයි. බීටා-ග්ලූකන් ආහාර ගැනීමෙන් පසු පූර්ණත්වයේ හැඟීම් වැඩි කිරීමට සහ රුධිරයේ සීනි මට්ටම අඩු කිරීමට උපකාරී වේ. ඕට්ස් කිරි ස්වභාවිකව මෘදු රසයක් සහිත පැණිරස බැවින්, එය එළකිරි හා සමාන ආකාරයකින් පිසීමට සහ පිළිස්සීමට භාවිතා කළ හැකිය. ධාන්‍ය සහ ස්මූති සඳහා ආදේශකයක් ලෙස ද භාවිතා කළ හැක.
• ආමන්ඩ් කිරි
සම්පූර්ණ ආමන්ඩ් හෝ ආමන්ඩ් බටර් සහ ජලය මිශ්‍රණයකින් සාදා ගත හැකි ආමන්ඩ් කිරි, සැහැල්ලු වයනය සහ තරමක් පැණිරස හා පෝෂ්‍යදායී රසයකින් යුක්ත වේ. ඕට්ස් කිරි වලට සමානව, එය තේ සහ කෝපි සඳහා විශිෂ්ට ආදේශකයක් ලෙස හෝ අතුරුපස සහ ආහාර පිසීමේදී ආදේශකයක් ලෙස භාවිතා කළ හැකිය.
එළකිරි හා සසඳන විට, පැණිරස නොකළ ආමන්ඩ් කිරි වල සාමාන්‍යයෙන් කැලරි හතරෙන් පංගුවකට වඩා අඩු වන අතර මේද ප්‍රමාණයෙන් අඩකට වඩා අඩුය. කෙසේ වෙතත්, එහි සැලකිය යුතු ලෙස අඩු ප්‍රෝටීන් සහ කාබෝහයිඩ්‍රේට ඇත. ආමන්ඩ් කිරි වල ප්‍රෝටීන්, තන්තු සහ සෞඛ්‍ය සම්පන්න මේද වැනි සම්පූර්ණ ආමන්ඩ් වල ඇති ප්‍රයෝජනවත් පෝෂ්‍ය පදාර්ථවල අඩු සාන්ද්‍රණයක් ඇත. එය බොහෝ දුරට ජලයෙන් සාදා ඇත.
• සෝයා කිරි
සෝයා බෝංචි හෝ සෝයා ප්‍රෝටීන් වලින් හුදකලා වූ ඝනීකාරක සහ රසය සහ වයනය සඳහා තෙල් එකතු කරන ලද සෝයා කිරි සාමාන්‍යයෙන් මෘදු සහ ක්‍රීම් ගතියකින් යුක්ත වේ. සෝයා කිරි, එළකිරි සඳහා හොඳ ආදේශකයක් වන්නේ එහි සමාන ප්‍රෝටීන් අන්තර්ගතයක් ඇති නමුත් කැලරි, කාබෝහයිඩ්‍රේට් සහ මේද ඉතා අඩු බැවිනි. එය අත්‍යවශ්‍ය ඇමයිනෝ අම්ල සපයන උසස් තත්ත්වයේ සම්පූර්ණ ප්‍රෝටීන වල ශාක පදනම් වූ ප්‍රභවයන් කිහිපයෙන් එකකි .
• පොල් කිරි
පොල් කිරි ලබා ගන්නේ පොල් ගෙඩියේ මාංශල කොටසෙනි. ටින්වල අලෙවි කරන සහ ආහාර පිසීම සඳහා භාවිතා කරන සාන්ද්‍ර තත්ත්වයේ පොල් කිරි සමඟ පටලවා නොගත යුතුය. බීම සඳහා තනුක කළ පොල් කිරි සියුම් මිහිරි පොල් රසයක් සහිත ක්‍රීම් ගතියකින් යුක්ත වේ.
පොල් කිරි උණුසුම් චොකලට් (hot chocolate) කිරි, අවශ්‍ය අඩු කැලරි සහිත කොක්ටේල් හෝ ග්‍රැනෝලා, ධාන්‍ය සහ ස්මූති සඳහා විශිෂ්ට විකල්පයක් ලෙස භාවිතා කළ හැකිය.
• සහල් කිරි
සහල් කිරි ලබා ගන්නේ අඹරන ලද සුදු හෝ දුඹුරු සහල් සහ ජලයෙනි. වෙනත් බොහෝ කිරි නොවන කිරි විකල්ප මෙන්ම, සහල් කිරිවල ද සාමාන්‍යයෙන් ඝනීකාරක සහ වයනය සහ රසය වැඩි දියුණු කිරීමට උපකාරී වන වෙනත් ආකලන අඩංගු වේ. සහල් කිරි යනු සියලුම ශාක පදනම් වූ කිරි විකල්පයන් අතුරින් අවම අසාත්මිකතා ඇති කිරි වර්ගය වන අතර, මෙය කිරි, ග්ලූටන්, සෝයා හෝ ඇට වර්ග වලට අසාත්මිකතා හෝ lactose intolerance ඇති අයට විශේෂයෙන් ආරක්ෂිත විකල්පයකි. වඩාත් මෘදු රසයක් සහ යම් ස්වභාවික පැණි රසක් සහිතව, සහල් කිරි තරමක් ජලය සහිත අනුකූලතාවයක් ඇති අතර එය ස්මූති සඳහා භාවිතා කිරීමට සහ ඇතැම් අතුරුපසවලට එකතු කිරීමට මෙය විශිෂ්ටයි.මෙහි ඉහළ කැල්සියම් අන්තර්ගතයක් පවතී. එළකිරි හා සසඳන විට සහල් කිරිවල කාබෝහයිඩ්‍රේට් ප්‍රමාණය මෙන් දෙගුණයක් පමණ ඇති අතර ප්‍රෝටීන් සහ මේදය සැලකිය යුතු ලෙස අඩුය.
• Cashew milk
මෙම කිරි වලින් පුළුල් පරාසයක විටමින් සහ ඛනිජ ලවණ හොඳ මට්ටමකින් ලබා ගත හැක. කජු කිරිවල ප්‍රෝටීන් ඉතා අඩු මට්ටමක පවතින බැවින් දෛනික ප්‍රෝටීන් අවශ්‍යතා සපුරාලීම සඳහා සෝයා හෝ ඕට්ස් වැනි ඉහළ ප්‍රෝටීන් අන්තර්ගතයක් සහිත ශාක පදනම් වූ කිරි භාවිතය මගින් ප්‍රතිලාභ රැසක් ඔබට අත් කරගත හැකි ය.
• මැකඩමියා කිරි
මැකැඩමියා කිරි වෙළෙඳපොළට තරමක් නව එකතු කිරීමකි. එය මූලික වශයෙන් ජලයෙන් සෑදී ඇති අතර, කිරිවලින් 3% ක් පමණක් මැකැඩමියා ගෙඩි වලින් ලබා ගනී. මෙම ශාක මත පදනම් වූ කිරි ප්‍රභේදය බොහෝ ශාකමය කිරි විකල්පවලට සාපේක්ෂව වඩාත් පොහොසත්, සිනිඳු සහ ක්‍රීම් රසයක් ඇත.
එළකිරි වල අඩංගු කැලරි වලින් තුනෙන් එකක් සහ මේදයෙන් අඩක් එහි අඩංගු වන අතර එය සාපේක්ෂව සෞඛ්‍ය සම්පන්න විකල්පයක් වේ. තවද, මැකැඩමියා කිරි කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම් සහ රුධිර පීඩනය අඩු කිරීමට උපකාරී වේ .
• ක්විනෝවා (Quinoa) කිරි
ක්විනෝවා කිරි 90-95% පමණ ජලය සහ 5-10% ක්විනෝවා මිශ්‍රණයකින් සාදා ඇත. ක්විනෝවා ඉතා පෝෂ්‍යදායී, ග්ලූටන් රහිත සහ ගුණාත්මක ප්‍රෝටීන් වලින් පොහොසත් බැවින්, අනෙකුත් විකල්ප කිරිවලට සාපේක්ෂව ක්විනෝවා කිරි වල ඉතා හොඳින් සමතුලිත පෝෂණ පැතිකඩක් ඇත. ක්විනෝවා කිරිවල මේදය තරමක් අඩු වන අතර මධ්‍යස්ථ ප්‍රෝටීන්, කැලරි සහ කාබෝහයිඩ්‍රේට් පවා අඩංගු වේ. මෙය සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර සහ නිර්මාංශිකයින් සඳහා සම්පූර්ණ ශාක පදනම් වූ ප්‍රෝටීන් සඳහා හොඳ විකල්පයකි.
ක්විනෝවා කිරිවල සුවිශේෂී ක්විනෝවා රසය සමඟ මදක් පැණිරස හා පෝෂ්‍යදායී රසයක් ඇති බැවින්, මෙම විකල්පය ධාන්‍ය වර්ග සහ උණුසුම් කැඳ මත වත් කිරීම වඩාත් සුදුසුය.
• Sunflower milkසූරියකාන්ත කිරි තරමක් පෝෂ්‍යදායී රසයක් ඇති අතර සෝයා බෝංචි කිරි වැනි අනෙකුත් ශාක පදනම් වූ කිරි වලට වඩා ක්‍රීම් ගතියකින් යුක්ත වේ. එය සෝයා බෝංචි, ඕට්ස් හෝ ආමන්ඩ් කිරි වැනි සමහර එළවළු බීම සඳහා ආදේශකයක් ලෙස භාවිතා කළ හැකිය.
• Sesame milk
තල කිරි සාරවත් රසයක් ඇති අතර සෝයා බෝංචි කිරි වැනි අනෙකුත් ශාක පදනම් වූ කිරි වලට වඩා ක්‍රීම් ගතියකින් යුක්තය. එය ආමන්ඩ් කිරි වලට වඩා කැලරි සහ මේද ප්‍රමාණයෙන් වැඩි වේ. තල කිරි, පරිණාමය වෙමින් පවතින ශාක පදනම් වූ කිරි වෙළෙඳපොළේ ආකර්ෂණය වෙමින් පවතී. තල කිරි යනු ගෙඩි වෙළෙඳපොළ අසාත්මිකතා ඇති හෝ GMO නිෂ්පාදන වළක්වා ගැනීමට අවශ්‍ය පුද්ගලයින් සඳහා විකල්පයකි.
• Banana milk
ධාන්‍ය හෝ ඕට්ස් වලට කෙසෙල් කිරි එකතු කළ හැකිය. එය පානයක් ලෙසද, ස්මූතිවලටද භාවිතා කළ හැක. එමෙන්ම කෝපි සමඟ කලවම් කළ හැකිය. කෙසෙල් භාවිතා කිරීමෙන් සීනි හෝ කෘතිම රසකාරක එකතු කිරීම වෙනුවට ස්වභාවික පැණි රස සහිත පානයක් ලබා ගත හැක. කෙසෙල් කිරි ග්ලූටන්, සෝයා, ඇට වර්ග සහ කිරි නිෂ්පාදන වලින් තොර අසාත්මිකතා-හිතකාමී විකල්පයක් වේ.
• Potato milk
අර්තාපල් කිරි යනු නවීනතම ශාක මත පදනම් වූ කිරි වර්ගයක් වේ. එය ඉක්මනින් සත්ත්ව කිරි සඳහා ජනප්‍රිය විකල්පයක් බවට පත්ව ඇත. මෙම කිරි වැනි පානය සෑම කෙනෙකුගේම ප්‍රියතම ස්පූඩ් අර්තාපල් භාවිතයෙන් සාදා ඇත.
අර්තාපල් කිරි යනු පීල් නොමැතිව පිසූ අර්තාපල් වලින් සෑදිය හැකි ශාක පදනම් වූ කිරි වේ. එය උදාසීන රසයක් ඇති අතර, රසය වර්ධනය කිරීම සඳහා ස්වභාවික හෝ කෘතිම රසකාරක එකතු කළ හැකිය.
අර්තාපල් කිරි සහල් කිරි, සෝයා කිරි සහ ඕට් කිරි වැනි අනෙකුත් ශාක පදනම් වූ කිරි විකල්ප වලට වඩා ඝනවේ. අර්තාපල් වල ඇති අධික පිෂ්ඨය නිසා මේදය නොමැති වුවද අර්තාපල් කිරි ක්‍රීම් සහ ඝන බවට පත් කරයි. අසාත්මිකතාවන්ට හිතකර අර්තාපල් කිරි ග්ලූටන්, ඇට වර්ග හෝ කිරි නිෂ්පාදන වලට අසාත්මිකතා ඇති අය සඳහා වඩාත් සුදුසු වේ. අර්තාපල් ස්වභාවිකවම ග්ලූටන් රහිත බැවින්, අසාත්මිකතා ඇති අයට සුදුසු ය.
මෑත වසරවලදී, සෞඛ්යය ගැන සැලකිලිමත් වන පුද්ගලයින් අතර සත්ත්ව කිරි නොවන හෝ ශාක පදනම් වූ කිරි ජනප්‍රිය වෙමින් පවතී. සත්ත්ව කිරිවලට සාපේක්ෂව ශාක මත පදනම් වූ කිරි ඉතා අඩු සීනි වලින් සමන්විත වේ. ඊට අමතරව, එය අතිරේක තන්තු, අතිරේක ප්‍රෝටීන් සහ අතිරේක ඔමේගා-3 මේද අම්ල වලින් සමන්විත වේ. ලැක්ටෝස් ප්‍රතිරෝධී ලක්ෂණ සහිත (lactose intolerance) පාරිභෝගිකයින් ශාක පදනම් වූ කිරි තෝරා ගැනීමට පෙලඹී ඇත. ලැක්ටෝස් ප්‍රතිරෝධය (lactose intolerance) ඵලදායී ලෙස කළමනාකරණය කිරීම, ශාක පදනම් කරගත් කිරි වෙළෙඳපොළේ වර්ධනය වේගවත් කිරීම සඳහා රජයන් සහ සෞඛ්යය සංවිධාන විසින් නිර්දේශ කිහිපයක් ද යොමු කර ඇත.
මෙම කිරි විකල්ප මගින් කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම අඩු කිරීම, හෘද වාහිනී සෞඛ්යය වැඩිදියුණු කිරීම, දියවැඩියා පාලනය, හෘද සෞඛ්යය සහ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය වර්ධනය කිරීම වැනි විවිධ සෞඛ්යය ප්‍රතිලාභ ලබා දෙයි.
COVID-19 පැතිරීම සහ සත්ත්ව පදනම් වූ ආහාර සමඟ ඇති සෘණාත්මක පැතිකඩ ශාක පදනම් වූ කිරි සඳහා ඉල්ලුමක් ඇති කළේ‍ය. ශාක මත පදනම් වූ කිරි ශ්‍රමය මත අඩු යැපීමකින් ජනනය කළ හැකි අතර, එය සාපේක්ෂව ශ්‍රමය වැය වන සත්ත්ව නිෂ්පාදනවලට වඩා සේවක හිඟයට ගොදුරු වීමේ ප්‍රවණතාව අඩු කරයි. එබැවින් වර්තමානය වන විට ශාක මත පදනම් වූ කිරි නිෂ්පාදනවලට ඇති ඉල්ලුම වැඩි වීම කුඩා ව්‍යාපාර හිමියන්ට සහ ව්‍යාපාර ක්ෂේත්‍රයේ නවකයින්ට මහඟු පිටුවහලක් වේ. ගෘහස්ථ මට්ටමේ සිට ව්‍යාපරයක් දක්වා මෙම නිෂ්පාදන වඩාත් පහසුවෙන් සිදුකළ හැකි බැවින්, එය කුඩා ව්‍යාපාර සංවර්ධනයට හේතු වේ.
සැකසුම: සයුරි ගමගේ
දෙවන වසර
මූලාශ්‍ර :